Na veel grootschalige scholenprojecten te hebben ontwikkeld en uitgevoerd, legt Fort van de Verbeelding zich nu al ruim tien jaar toe op projecten die het culturele met het sociaal-maatschappelijke verbinden.
Judith, hoe zijn jullie met de BuurtBands begonnen?
“Om die vraag te kunnen beantwoorden, moet ik eerst een ander project van ons noemen: het Grijze Koppen Orkest. Al meer dan tien jaar komen overal in het land op woonzorgcentra ouderen samen om te zingen, op laagdrempelige instrumenten te spelen en op te treden. Omdat we steeds vaker Grijze Koppen Orkesten in buurthuizen gingen opzetten, merkten we dat actieve wijkbewoners een ander soort project nodig hadden en zijn we met de BuurtBands gestart. We werken bij Fort van de Verbeelding altijd vanuit een vraag, vanuit een behoefte. Dat is bij de BuurtBands dus niet anders gegaan.”
Wat is de doelgroep van de BuurtBands?
“Dat is het mooie: die is er niet. Onze BuurtBands zijn doelgroeploos. We zijn er enorm trots op dat iedereen mee kan doen en dát ook iedereen meedoet. Als je ergens de inclusieve samenleving wilt zien, dan kan dat bij ons: jong zit naast oud, een PVV-stemmer zit naast iemand met een vluchtachtergrond. En alle mensen maken ook echt contact met elkaar. De muziek vormt het cement, dat is de reden voor de meesten om aan te haken, maar de band brengt de mensen zoveel meer.”
Wat brengt het de mensen dan precies?
“Er ontstaan hechte banden. Bandleden kijken naar elkaar om. Wij proberen de toon te zetten met de orkestleider die niet alleen muzikaal, maar ook heel sociaal is. Die kent iedereen bij naam en benoemt het als iemand er opeens weer is na een afwezigheid. Je merkt dat het de deelnemers veel doet om gezien te worden, zeker degenen met een wat minder sterk zelfbeeld of gevoel van eigenwaarde. Of je nu wel of niet de taal spreekt, of je nu wel of geen geld hebt, dat maakt allemaal niet uit. Je hoort erbij, daar draait het om.
We merken dat de BuurtBand voor sommigen zelfs een beetje onderdeel van hun identiteit wordt. Alle leden krijgen een T-shirt die zij trots dragen. Ook buiten de repetities gaat het contact vaak door; zo worden er appgroepjes aangemaakt en trekken mensen er met elkaar op uit.”
Hoe muzikaal moet je zijn om mee te doen met een BuurtBand?
“Ook hier geldt: iedereen mag meedoen en iedereen doet ook mee. Van mensen die nog nooit muziek hebben gemaakt tot professionals die meewerken aan de concerten. Je hoeft niet muzikaal te zijn, maar we nemen de muziek wél heel serieus en we stimuleren iedereen om het maximale uit zichzelf te halen. Dat vinden mensen ook fijn, het maakt ze trots, ze gaan stralen en krijgen een open gezicht. Het is altijd ons streven dat de uitvoeringen van kwalitatief hoog niveau zijn.
Die kwaliteit wordt trouwens ook gewaarborgd door ons instrumentarium. Dat wordt speciaal gemaakt door de sociale houtwerkplaats Uit de Buurtfabriek in Eindhoven. De instrumenten zien er heel eenvoudig uit, maar ze zijn stevig, mooi en goed gestemd; het is nooit houtje-touwtje-werk. Een favoriet van mij is de Basbatphone.” In deze video van BuurtBand Leiden bespeelt bandlid Henk van Ham dit instrument.
Hoe belangrijk is de rol van de orkestleider?
“Het succes van een BuurtBand staat of valt met de inzet en betrokkenheid van de orkestleider. Een nieuwe BuurtBand begint altijd met een orkestleider van Fort van de Verbeelding. In deze (mede door Fonds 1818 gesteunde) projectperiode, die bestaat uit dertig repetities en twee concerten, stimuleren we een BuurtBand om op eigen benen verder te gaan. Wij leiden hiervoor een opvolger-orkestleider op.
Het selecteren van die opvolger-orkestleider luistert best nauw. Met alleen muzikale bagage red je het niet, want het is echt een sociaal project waarbij veel empathie komt kijken. Maar alleen sociale voelsprieten schieten ook tekort, want je moet ook goed noten en partituren kunnen schrijven en het orkest muzikaal leiden. En dan is het ook een pre als de orkestleider zelf in de buurt woont. Gelukkig melden zich altijd weer hele leuke en bevlogen mensen die aan al die criteria voldoen.”
Welke factoren dragen nog meer bij aan het succes van een BuurtBand?
“Heel belangrijk zijn onze partners in de verschillende steden. Zij bieden een repetitieplek, beheren de instrumentenset die elke BuurtBand aan het begin krijgt, leveren de financiële bijdrage en - als de BuurtBand eenmaal op zichzelf staat en Fort van de Verbeelding naar de achtergrond verdwijnt – blijven zij hun organisatorische en financiële schouders eronder zetten.
Een heel bijzondere partner van ons is BplusC in Leiden. Samen met welzijnsorganisatie Incluzio maken zij het mogelijk dat we vier BuurtBands in de stad kunnen opzetten. BplusC omarmt het project stevig; zo financieren zij alle opvolgers-orkestleiders, fantastisch is dat. In Den Haag werken we onder meer samen met GGD Haaglanden en Theater Dakota, met wie we een nieuwe BuurtBand zijn gestart in stadsdeel Escamp.”
Tot slot: staan er nog mooie plannen op de agenda?
“Zeker! In Utrecht hebben we al eens een XL-concert georganiseerd waarin zes BuurtBands samenkwamen en hun muzikale krachten bundelden. In september of oktober gaan we dit opnieuw doen, met dit keer vier BuurtBands uit Leiden, twee uit Den Haag en één uit Alphen aan den Rijn. Dat gaat een groot feest worden waar we nu al enorm naar uitkijken.”
Wil je ook bij een BuurtBand? Ga naar de site van Fort van de Verbeelding voor meer informatie.
Bekijk onderstaande twee video’s van BuurtBand Leiden met Henk en Jiske.
Video Fort van de Verbeelding
Video BuurtBand Leiden met Henk en Jiske
In gesprek met
Geen Fonds 1818 zonder de mensen die vol energie en vaak belangeloos de handen uit de mouwen steken om de samenleving beter te maken. In onze vraag-antwoordgesprekken kom je meer te weten over deze drijvende krachten achter gesteunde projecten.
Wij werken met tien aandachtsgebieden. Dit project valt onder:
