Peter Faber, de bekende acteur, is de initiator en naamgever van de stichting die scholieren voorlicht, de politie een gezicht geeft én ex-gedetineerden helpt om de stap terug te zetten in de maatschappij.
Jesse, jij bent Peters zoon. Hoe is deze stichting ontstaan?
“Peter was als kind zelf een schoffie uit Amsterdam-Noord die erg veel baat zou hebben gehad bij de mensen en de verhalen waarmee wij nu langs de scholen trekken. Hij wil kinderen en jongeren voor wie het rechte pad niet direct klaarligt graag geven wat hij zelf in zijn jeugd heeft gemist: zelfvertrouwen en trots, het besef dat je meer kunt dan je denkt. Toen een jaar of vijftien geleden de criminaliteitscijfers in Amsterdam-Noord de pan uit rezen, heeft mijn vader de handen ineengeslagen met de toenmalige wijkagent Gerard Zwarts. Samen hebben ze dit lesprogramma – Educatief Programma Jongeren, afgekort EPJO – opgezet. Het begon met tien lessen per jaar in Amsterdam. Nu zitten we al op 370 lessen door heel het land, waaronder Den Haag.”
Wat is jouw rol in de stichting?
“Met zijn drieën, Peter, Gerard en ik, vullen we elkaar perfect aan. We zeggen altijd: Peter is het hart van de stichting. Hij is tweeëntachtig jaar en nog altijd ontembaar in zijn enthousiasme; elke dag heeft hij weer nieuwe ideeën. Gerard is het motorblok, hij staat elke dag voor de klas en vormt de brug naar de politie. En ik ben wat meer het hoofd van de stichting. Met het vinden van partners, waaronder de Rechtspraak en Justitie, hebben we een mooie professionaliseringsslag kunnen maken. En met de steun van lokale en regionale fondsen, zoals Fonds 1818, is het draagvlak voor onze stichting groot. We kunnen wel één grote subsidie aanvragen, maar met tien keer kleinere donaties ben je er financieel ook en is er veel meer betrokkenheid. Ik vind het leuk om ook over dat soort dingen na te denken.”
Hoe zijn jullie met het lesprogramma in Den Haag beland?
“Inmiddels zijn we in heel Den Haag actief, maar het is begonnen in de Schilderswijk, op scholen waar onze lessen het meest nodig zijn. Veel bewoners in de Schilderwijk hebben geen vertrouwen in politie en justitie en brengen dit gevoel ook over op hun kinderen. Met agent Bart Leget, die de drijvende kracht was achter deze eerste lessen, hebben we de instanties een gezicht kunnen geven. Als geen ander kan Bart overbrengen dat de politie het evenwicht houdt tussen de ijzeren vuist en de fluwelen handschoen. Bart raakte zo geïnspireerd door het lesprogramma en het effect ervan op de scholieren dat hij het politievak is uitgestapt en zelf jeugdwerker is geworden.”
Fonds 1818 steunde dit jaar tweeëntwintig EPJO-workshops op Haagse scholen. Hoe hebben jullie dat aangepakt?
“Het programma bestaat in de basis uit drie onderdelen: een les van wijk- of jeugdagenten over onder meer pikken, pesten, (seksueel) geweld en de gevaren van social media en radicalisering, het verhaal van een ex-gedetineerde én een bezoek aan de rechtbank met rollenspel. Maar elk stadsdeel, zelfs elke school, vraagt ook om maatwerk en dat bieden we. Als we het hebben over criminaliteit kijken we nooit naar afkomst, alleen naar gedrag en keuzes. Maar we nemen verschillende achtergronden wel mee in het benaderen van de leerlingen, voor de herkenbaarheid en de invoelbaarheid. Op een school met veel islamitische kinderen gaan we bijvoorbeeld meer in op thema’s als eer en schaamte.
Soms botsen we ook best een beetje met een school. Zo waren we op een streng christelijke school waar het schoolhoofd meteen ingreep toen de ex-gedetineerde nogal grove woorden gebruikte. We willen natuurlijk zo goed en zorgvuldig mogelijk werken. Maar tegelijk willen we wel de ware gezichten laten zien. Uiteindelijk staat bij ons voorop dat alle ervaringsdeskundigen meewerken vanuit hun hart. Zij willen de kinderen echt het goede meegeven en hen bewust maken van de gevolgen van foute keuzes.”
Hoe stomen jullie de agenten klaar voor het geven van de workshops?
“Agenten uit het hele land melden zich bij ons aan om EPJO-lessen te geven, dat is ontzettend leuk. Helaas is de werkdruk bij de politie wel enorm hoog, waardoor de planning van de workshops altijd een grote uitdaging is. Toevallig is er net weer een groep agenten uit Den Haag naar Amsterdam gekomen om getraind te worden. Dat doen we in ons EPJO-kantoor in politiebureau De Eenhoorn. Het helpt ontzettend om inspirerende voortrekkers in de regio te hebben. In Den Haag is dat bijvoorbeeld de bevlogen wijkagent Joey van der Zwet. Als train-de-trainer kan hij collega’s ook weer klaarstomen voor het geven van deze workshops.”
En hoe betrekken jullie ex-gedetineerden bij dit project?
“Dat lijntje is heel kort, want wij hebben ook een creatief project in de gevangenis, dus we staan dicht bij de bron. Het programma vormt voor de ervaringsdeskundigen een ideale opstap naar het gewone leven. Hun doel is om door te stromen naar betaald werk, daarom verbinden zij zich tijdelijk aan het programma. Voorwaarde is uiteraard dat ze zelf echt helemaal uit de crime zijn. Het is ontroerend om te zien hoe hele zware jongens, die in de bajes nog de dienst uitmaakten, opeens staan te trillen voor de klas omdat ze het zo spannend vinden om de kinderen toe te spreken. Zoals ik al zei is één van onze belangrijkste boodschappen dat criminaliteit geen kleur kent, maar in de keuzes die we maken proberen we wel bewust vooroordelen weg te nemen. Op een zwarte school nodigen we dan bijvoorbeeld juist een witte ervaringsdeskundige uit.”
Met elke dag die nieuwe ideeën van Peter hebben jullie vast nog meer ambities?
“Zeker, we zijn altijd bezig. De lessen zelf zijn dus al heel divers doordat we ze op maat aanbieden en we blijven inspelen op actuele ontwikkelingen. Maar we ontdekten ook dat we er met alleen klassikale lessen niet zijn. Zo lieten leerkrachten ons weten dat ze het programma heel waardevol vinden, maar dat er ook veel behoefte is om bepaalde leerlingen individueel te begeleiden - en daarbij ook aandacht te hebben voor de familie eromheen. Daarom zijn we nu gestart met het Buddyproject, dat wordt geleid door ervaringsdeskundige Wobbe. Met de gemeente Den Haag zijn we hierover al in gesprek, om bijvoorbeeld ook de connectie met jeugdwerk te kunnen maken. En natuurlijk kloppen we ook graag weer aan bij Fonds 1818 met onze nieuwe plannen.”
Wil je meer weten over het lesprogramma van de Peter Faber Stichting? Neem dan een kijkje op de EPJO-site.
Benieuwd hoe een EPJO-les wordt gegeven? Bekijk dan dit fragment uit de documentaireserie Klassen van omroep HUMAN.
In gesprek met
Geen Fonds 1818 zonder de mensen die vol energie en vaak belangeloos de handen uit de mouwen steken om de samenleving beter te maken. In onze vraag-antwoordgesprekken kom je meer te weten over deze drijvende krachten achter gesteunde projecten.
Wij werken met tien aandachtsgebieden. Dit project valt onder:
