‘De voorstelling inspireert me om op te staan en te kijken waar ik wat kan betekenen voor deze jongeren, voor deze gezinnen, voor deze mensen!’ Dit schreef jeugdarts Saskia Bangma na het zien van de voorstelling MOED over kansenongelijkheid in het onderwijs.
‘We nemen wat we hebben gezien mee. In het hoofd, in het hart en vandaag weer in ons werk. Zodat we beleid blijven maken dat echt verschil maakt in het dagelijkse leven van mensen.’ Dit schreef Cathelijn Peters, directeur Participatie en Decentrale Voorzieningen bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, na het zien van de voorstelling DE ONMISBAREN over kansenongelijkheid op de arbeidsmarkt.
Het zijn slechts twee van de vele reacties die Pepijn Smit en zijn team op social media losmaakten met hun producties, maar ze maken meteen iets duidelijk: de voorstellingen van PS|theater brengen mensen echt in beweging. Dat doen ze aan alle kanten: de mensen om wie het gaat leveren de verhalen en worden actief betrokken in het maakproces, de mensen die het tij kunnen keren worden bereikt en gaan over tot actie. En ieder ander die de voorstellingen ziet wordt bewust gemaakt van de situatie en van zijn eigen plaats in de samenleving.
Sociaal én artistiek
Na eerdere voorstellingen over onder meer ongedocumenteerden en de sociale bubbels waarin we leven, richt PS|theater zich de komende jaren op kansenongelijkheid. Dat doen ze zeer zorgvuldig en ambitieus. Stap voor stap verkennen ze vier domeinen waarin kansen niet gelijk verdeeld zijn: onderwijs, werk, wonen en zorg. Bij elk onderwerp maken ze drie kleine en één grote voorstelling. Op dit moment staan de makers midden in het thema werk.
Als we het over makers hebben, dan gaat het bij PS|theater dus niet over een groepje acteurs dat zich wekenlang opsluit in een studio om tot een voorstelling te komen. Integendeel. ‘Bij ons begint alles met de ontmoeting’, vertelt artistiek leider Pepijn Smit. ‘We trekken onze stad Leiden in om mensen te ontmoeten die we niet vanzelfsprekend zouden tegenkomen. Met hun verhalen maken we onze voorstellingen. Onze producties balanceren op die manier altijd tussen het sociaal-maatschappelijke en het artistieke.’
Leefwerelden verenigen
Hoe meer verhalen je hoort, hoe meer je je ook gaat verbazen. Pepijn: ‘Door de jaren heen hebben we de kloof tussen kansarm en kansrijk in Leiden steeds groter zien worden, ongeacht de regelingen. We voelen de sterke verantwoordelijkheid om daar iets mee te doen.’ Pepijn - die zelf opgroeide in Leiden en in Amsterdam de docentenopleiding aan de Theaterschool volgde – en zijn team veegden alle bestaande plannen van tafel om zich helemaal op kansenongelijkheid te richten. ‘Dit thema gaat iedereen aan, alle lagen in de samenleving. Die verschillende leefwerelden willen wij graag verengingen.’
Als je naar de reacties op de voorstellingen kijkt, lukt dat verenigen al heel goed. Het voert te ver om hier nu alle voorstellingen en de maakprocessen te belichten, maar Pepijn noemt twee treffende en mooie voorbeelden, die we aan het begin van het artikel ook al aanstipten: MOED en DE ONMISBAREN.
Ontstaansgericht werken
‘Onze voorstelling MOED, over kansenongelijkheid in het onderwijs, wordt gespeeld door Mahfoud Mokaddem. Mahfoud is niet alleen een acteur die zich herkent in het verhaal van de leerling voor wie niemand ooit een vlag hijst, maar hij is ook docent Burgerschap. Als geen ander kan hij invoelbaar maken waar het in het onderwijs knelt.’
De voorstelling is een pleidooi voor ontstaansgericht werken. Dat betekent dat het leerproces ontstaat vanuit de kinderen zelf, vanuit hun actuele belevingswereld en nieuwsgierigheid, in plaats van dat het volledig wordt opgelegd door het curriculum. Bij die laatste aanpak haakt er onherroepelijk een groep af die geen aansluiting vindt in het onderwijssysteem.
Pepijn: ‘We merken dat de voorstelling echt een inspiratiebron vormt voor docenten die met hun handen in het haar zitten en denken: we willen het graag anders doen, maar hoe dan? Er zijn al scholen die hebben gezegd dat deze voorstelling voor hen de druppel was en dat ze het ontstaansgericht werken gaan implementeren. Dat is natuurlijk fantastisch.’
Waarom zijn onmisbaren zo onzichtbaar?
‘Het is zo mooi dat we veel van onze voorstellingen blijven spelen’, vertelt Pepijn. ‘MOED spelen we nog steeds bij onderwijsinstellingen. En DE ONMISBAREN, over ongelijkheid op de arbeidsmarkt, maakten we dit voorjaar maar is nu ook weer geboekt door twee sociale ontwikkelbedrijven die heel enthousiast zijn.’
Voor DE ONMISBAREN, een samenwerking met Theater De Makkers, doken de makers in de wereld van sociale ontwikkelbedrijven en liepen zij stage bij medewerkers van de groendienst, productie, post en fietsenstalling. In de voorstelling nemen theatermakers Yuna Linde en Tijs Huys het publiek mee naar deze werkvloeren en vragen zij zich af: waarom zijn deze onmisbaren voor de samenleving zo onzichtbaar?
Blij met meerjarensteun van Fonds 1818
Terwijl de bestaande voorstellingen op de agenda’s blijven en veel teweegbrengen, heeft de groep de blik uiteraard ook vooruit gericht en wordt er hard gewerkt aan nieuwe voorstellingen binnen dit grote project. Pepijn: ‘Binnen het volgende thema ‘werk’ maken we onder andere een programma over jongeren in schulden. Dat doen we in samenwerking met Het Bouwdepot, het initiatief dat jongeren in zeer kwetsbare situaties ondersteunt. Zulke projecten geven ons de mogelijkheid om het meer onderzoeksjournalistiek aan te pakken.’
Waar halen de makers van PS|theater toch de tijd en energie vandaag om al die producties op poten te zetten? ‘Ja het is best veel’, lacht Pepijn. ‘Daarom zijn we bijvoorbeeld ook zo blij dat we van Fonds 1818 meerjarensteun hebben ontvangen. Dat scheelt ons heel veel tijd en zorgen - en jullie binding aan ons geeft andere financiers en partners ook het vertrouwen om aan boord te stappen of met ons samen te werken, dat is ontzettend fijn.’
Website vol verhalen
Het zal duidelijk zijn: dit artikel laat slechts een glimp zien van de wereld van PS|theater. Nieuwsgierig naar meer indrukwekkende achtergrondverhalen? Lees dan verder op site van PS|theater.
Wil je met jouw organisatie of bewonersinitiatief ook groepen mensen verbinden en in beweging brengen, en valt jouw gemeente binnen het werkgebied van Fonds 1818? Vraag dan snel een donatie aan.
Project van de maand
Elke maand richten we onze schijnwerpers op een gesteund project dat de aandacht verdient. In een artikel of video kun je lezen of zien wat het project zo bijzonder maakt en welke bevlogen mensen zich hiervoor inzetten.
Wij werken met tien aandachtsgebieden. Dit project valt onder:
